Jak rozmawiać z dziećmi o odmiennościach?

W ostatnim czasie, pod wpływem wielu wydarzeń na świecie i w Polsce, znów zwrócono uwagę na problem rasizmu, nietolerancji, braku równości oraz akceptacji szeroko rozumianych inności. Zarówno jeśli chodzi o mniejszości rasowe czy etniczne, mniejszości narodowe, czy też mniejszości seksualne. Możemy z przerażeniem obserwować, do jakich tragedii doprowadza mowa nienawiści oraz brak tolerancji. Jak w tym świecie rozmawiać z dziećmi, aby nauczyć je szanowania innych ludzi, gdy wszędzie dokoła słyszy się tak negatywną narrację? Jak wyjaśnić im to, co się obecnie dzieje na świecie i zaszczepić w nich przekonanie, że inność jest normalna i musi być szanowana?

Od czego zacząć?

Na początek, najlepiej jest wybadać, ile dziecko wie na temat rasizmu i nietolerancji. Wbrew pozorom, dzieci często widzą i rozumieją więcej, niż rodzicom się wydaje. Wyciągają wnioski z wydarzeń, które widzą w telewizji, przysłuchują się rozmowom rodziców lub nawet zauważają, co się dzieje w ich najbliższym otoczeniu. Należy zatem zapytać, co wiedzą na temat ostatnich wydarzeń i co myślą na ten temat. Oczywiście, rozmowa ta musi być dostosowana do wieku dziecka. Najczęściej starsze dzieci rozumieją dużo więcej. Jednak nawet w wieku przedszkolnym już warto zacząć rozmawiać z dzieckiem na ten temat. Najlepiej jest rozpocząć od wyjaśnienia, skąd się biorą różnice między ludźmi. Opowiedzieć o pigmentach, które dają zabarwienie naszej skórze, o tym że każdy z nas rodzi się w innym kraju, o tym że ludzie mogą mieć różną orientację seksualną. Powtarzać, że to zupełnie naturalne, że jesteśmy różni i że w tym tkwi piękno tego świata.

Dzieci mogą być przerażone tym, co się dzieje. Widząc protesty, brutalne zachowania policji, zamieszki, czy doniesienia o kolejnych tragicznych wydarzeniach. I rolą rodzica w tym momencie jest zapewnienie najmłodszym poczucia bezpieczeństwa, a jednocześnie danie przestrzeni na wszystkie emocje, jakie mogą się u nich obudzić. Złość, strach, smutek – to wszystko są uczucia, które dziecko także musi umieć przeżywać i radzić sobie z nimi. A rodzice powinni je w tym wspierać.

Jak tłumaczyć to, co się dzieje?

Przede wszystkim należy zwracać uwagę na to, że protesty i zamieszki są wynikiem walki osób wykluczonych o równe traktowanie, do którego mają pełne prawo i nikt nie może im tego odbierać. Można opowiedzieć dziecku o wcześniejszych przykładach z historii, kiedy Afroamerykanie zaczynali walkę o swoje prawa, kiedy kobiety walczyły o prawa wyborcze itp. Opowiedzieć o Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, które przysługują wszystkim.

Co jeszcze można zrobić?

W razie potrzeby pomocą służy także poradnia psychologiczna. W tego typu ośrodkach pracują specjaliści w dziedzinie psychologii dziecięcej. Można zwrócić się o pomoc i poradę do profesjonalistów.

Warto także zapoznawać dziecko z różnymi dziełami kultury: filmami, książkami, piosenkami, które opowiadają o osobach posiadających różny kolor skóry, odmienne od naszej orientacje seksualne czy przynależność narodową. Podstawą nauki poszanowania dla osób odmiennych od nas jest normalizowanie ich obecności w naszym otoczeniu. I przede wszystkim, należy pamiętać, że dla dzieci rodzice to największy autorytet. Obserwują uważnie ich zachowania i same je naśladują. Pragnąc zatem, aby dziecko wyrosło na tolerancyjnego człowieka, samemu należy się w ten sposób zachowywać.

Jak uchronić dziecko przed mową nienawiści?

Najważniejsze – rozmawiać, rozmawiać i jeszcze raz rozmawiać. Tłumaczyć wszelkie zagadnienia, jakie dziecko będą interesowały. Wskazywać, jakie zachowania są dobre, a jakie złe. Podkreślać pozytywne aspekty walki o równość. I dać dziecku przestrzeń. Tolerancja nie jest tematem łatwym, ale jest tematem bardzo ważnym. Nie warto uciekać od trudnych pytań dziecka.